Alat dan jumlah pembiayaan
US$ 45 juta melalui dana pembangunan wilayah
Latar belakang
Terletak di kawasan pergunungan Republik Demokratik Rakyat Laos (Lao People’s Democratic Republic (Laos PDR)) utara tengah, Luang Prabang ialah ibu negeri bagi wilayah dengan nama yang sama. Diberikan status bandar pada tahun 2018, Luang Prabang merangkumi 115 buah kampung berkeluasan 774 km persegi di kuala Sungai Mekong dan Sungai Nam Khan. Menurut data rasmi terkini, Luang Prabang mempunyai populasi 90,313 orang pada tahun 2015, kebanyakannya tertumpu di teras bandar. Populasi telah berkembang 68% dari 1995 hingga 2015, dengan peningkatan tahunan sebanyak 2.6%. Pada tempoh masa yang sama, teras bandar telah berkembang sebanyak 117% atau 5.3% setiap tahun. Walaupun dengan pertumbuhan populasi keseluruhan, Zon Terlindung Warisan (Heritage Protected Zone (ZPP)) ini telah merosot kerana bangunan kediaman diubah menjadi kemudahan yang berkaitan dengan pelancongan seperti rumah tamu dan restoran.
Pelancongan merupakan pendorong utama ekonomi tempatan. Luang Prabang telah ditetapkan sebagai Tapak Warisan Dunia UNESCO pada 1995. Gelaran ini membawa kepada peningkatan ketara pelawat antarabangsa, daripada 20,000 orang pada 1995 kepada 638,000 orang pada 2019. Pada 2019, sejurus sebelum pandemik COVID-19 menjejaskan industri pelancongan, wilayah itu menerima ketibaan sebanyak 860,035 pelancong, peningkatan sebanyak 13.9% berbanding 2018, dengan 26% daripada jumlah itu ialah pelawat domestik. Pandemik dan sekatan perjalanan selepas itu menyebabkan penurunan yang dramatik sebanyak 68% ketibaan antarabangsa pada 2020 berbanding tahun 2019. Pada 2022, ketibaan antarabangsa telah melantun semula kepada 257,000 orang, sementara pelancongan domestik mencapai tahap tertinggi sebanyak 280,000 orang pengunjung.
Apabila Luang Prabang pulih daripada kesan pandemik, jumlah pelawat tahunan dijangka akan terus meningkat dan kemudahan bandar itu (cth., pengurusan sisa pepejal dan kemudahan rawatan air buangan, jalan raya bandar dan laluan kaki, dan kawasan hijau awam) akan perlu dinaik taraf untuk memastikan bandar itu terus membangun dalam cara yang mampan. Bandar itu akan memerlukan infrastruktur bandar, pengurusan persekitaran dan perkhidmatan pelancongan yang lebih baik untuk menambah baik kualiti hidup rakyatnya dan membangunkan industri pelancongan melalui cara yang memelihara warisannya yang kaya.
Pendekatan
Projek yang dicadangkan akan menyokong pembangunan bandar yang mampan, terangkum dan berdaya tahan di Luang Prabang, sebuah bandar di koridor ekonomi utara-selatan Subwilayah Mekong Raya (Greater Mekong Subregion (GMS)) yang terkesan kerana kemerosotan alam sekitar, perubahan iklim, bencana dan kebolehhunian yang semakin berkurangan. Pelaburan projek pelbagai sektor akan (i) menambah baik kualiti dan liputan infrastruktur dan perkhidmatan bandar, (ii) mengukuhkan institusi dan kapasiti untuk menggalakkan haluan pembangunan yang berdaya tahan terhadap iklim dan bencana, (iii) mempromosikan perancangan bandar yang responsif jantina (gender-responsive) dan terangkum, dan (iv) meningkatkan kepimpinan dan pemerkasaan ekonomi wanita. Projek ini dijangkakan akan memberi manfaat kepada 104,500 orang penduduk dan 1.3 juta orang pelawat tahunan pada 2031.
ADB telah memperuntukkan sumber yang berikut untuk membiayai projek ini: US$45 juta iaitu US$35 juta diberikan melalui pinjaman dan US$10 juta pula dalam bentuk pendanaan geran. Kerajaan akan menyumbang $1 juta dalam bentuk barangan, cukai dan duti. Projek ini akan dilaksanakan mulai tahun 2024 hingga 2030. Satu analisis ekonomi telah dijalankan mengikut garis panduan Bank Pembangunan Asian (Asian Development Bank (ADB)). Ia melibatkan perbandingan kos dan manfaat senario-senario “dengan projek” dan “tanpa projek” sepanjang 25 tahun dari 2025 hingga 2049.
Hasil
Projek ini bertujuan untuk menambah baik infrastruktur bandar, mewujudkan sebuah persekitaran yang lebih teguh perkhidmatan pelancongan dan bandar yang terangkum dan berdaya tahan. Output yang khusus termasuk:
Output 1: Menaik taraf infrastruktur bandar dengan mentransformasikan tapak buangan terbuka berkeluasan 17.1 hektar yang sedia ada menjadi tapak kambus tanah terurus yang mempunyai sel-sel bioreaktor separa aerobik, sistem penangkapan dan pembakaran metana dan kemudahan rawatan septage dan bahan larut lesap (leachate) menggunakan penyelesaian berdasarkan alam semula jadi seperti solar pasif dan lapisan mensiang. Selain itu, kemudahan akan dibangunkan untuk mendapatkan kembali bahan-bahan yang boleh dikitar semula. Projek ini juga akan memulihkan 16 kilometer jalan raya bandar, yang akan ditambah baik dengan pokok teduhan asli dan dilengkapkan dengan saliran ribut yang mempunyai perangkap pencemar pintar. Di samping itu, 8 kilometer laluan pejalan kaki akan diterangi menggunakan lampu jalan cekap tenaga.
Output 2: Projek ini akan mengukuhkan persekitaran pemungkin untuk bandar dan perkhidmatan pelancongan yang terangkum dan berdaya tahan. Seiring dengan penambahbaikan infrastruktur di Bandar Luang Prabang, satu pelan induk dan garis panduan pembangunan untuk bandar responsif jantina dan terangkum akan diwujudkan. Garis panduan ini akan melibatkan tindakan-tindakan khusus untuk menangani ketaksamaan jantina dan meningkatkan daya tahan iklim dan bencana.
Output 3: Projek ini akan memajukan kepimpinan dan pekerjaan wanita melalui pengajian tinggi kebangsaan dan program biasiswa latihan vokasional yang disasarkan untuk pegawai wanita dalam sektor bekalan air, sanitasi, kerja raya dan pelancongan. Inisiatif ini akan menyediakan latihan akademik, profesional dan kepimpinan, termasuk program eksekutif jangka pendek dalam bidang-bidang seperti kejuruteraan, perancangan bandar, pengurusan awam, kewangan dan pengurusan warisan serta pelancongan berdasarkan keutamaan pelajar.
Pembelajaran
Penjajaran dengan strategi dana dan pelan kebangsaan.
Projek ini konsisten dengan Strategi Perkongsian Negara 2017-2020 dan matlamat strategik yang ditetapkan dalam Visi 2030 dan Strategi Pembangunan Sosioekonomi 10 Tahun (2016-2025) kerajaan. Projek ini juga menyokong keutamaan operasi penting ADB Strategy 2030 untuk menangani kemiskinan yang masih ada, mengatasi perubahan iklim, menjadikan bandar-bandar lebih mudah untuk dihuni, mengukuhkan tadbir urus dan kapasiti institusi dan menggalakkan kesamaan jantina.
Kepentingan rangka kerja undang-undang yang telah dikemas kini
Satu komponen penting projek ini adalah pembangunan Pelan Induk Bandar Luang Prabang yang melibatkan laporan bandar, pelan penggunaan tanah, peraturan merancang bandar, garis panduan reka bentuk dan hal-hal lain yang diperlukan mengikut Undang-undang Perancangan Bandar. Pemboleh undang-undang yang teguh adalah penting untuk memimpin pembangunan bandar. Untuk Luang Prabang, Pelan Induk Bandar 2012 yang sedia ada, bersama dengan Pelan Induk Pembangunan dan Pemeliharaan Warisan Luang Prabang (Luang Prabang Heritage Preservation and Development Master Plan (PSMV)) akan menjadi rangka kerja perundangan utama untuk memastikan amalan penggunaan tanah yang baik dan memenuhi matlamat polisi kebangsaan dan tempatan. Namun, pelan 2012 kini sudah ketinggalan zaman kerana gagal mengambil kira 48.5 km² SEZ yang baru ditetapkan di dalam dan di sekitar bandar itu. Ia juga tidak responsif jantina dan tidak menangani risiko iklim dan bencana dengan sepenuhnya. Jurang ini telah ditangani melalui reka bentuk projek.
Menangani kelemahan institusi.
Projek ini melibatkan komponen-komponen untuk menguatkan kapasiti institusi pemegang saham. Dalam reka bentuknya, projek ini mengakui batasan yang dihadapi oleh badan institusi di Luang Prabang untuk mencapai pembangunan yang berdaya tahan dan mampan. Dalam saranannya, tindakan-tindakan khusus telah ditekankan untuk menambah baik persekitaran pemboleh dan meningkatkan kapasiti penyesuaian institusi untuk membangun, mengurus dan mengendalikan infrastruktur bandar berdasarkan kemampanan dalam jangka masa panjang.
Sumber/Maklumat Tambahan
- ADB. Republik Demokratik Rakyat Laos: Projek Pelaburan Penambahbaikan Persekitaran Bandar, Projek Berdaulat | 53203-001. Boleh didapati di: https://www.adb.org/projects/53203-001/main
- ADB (2023). Kajian Kebolehlaksanaan untuk Republik Demokratik Rakyat Laos: Projek Pelaburan Penambahbaikan Persekitaran Bandar (Luang Prabang). Boleh didapati di: https://www.adb.org/sites/default/files/project-documents/52064/52064-001-tacr-en_46.pdf
- Projek GMS untuk Mengukuhkan Infrastruktur Bandar dan Pelancongan yang dibiayai oleh ADB, Meningkatkan Peluang Wanita di Luang Prabang, Lao PDR. Boleh didapati di: https://greatermekong.org/g/adb-financed-gms-project-strengthen-urban-and-tourism-infrastructure-enhance-women%E2%80%99s-opportunities