ការពណ៌នា
ភាពជាដៃគូរវាងវិស័យសាធារណៈ និងឯកជន (PPP) គឺជាកិច្ចសន្យារយៈពេលវែងរវាងអង្គភាពរដ្ឋាភិបាល និងអង្គភាពឯកជនសម្រាប់ការផ្តល់សេវា ឬទ្រព្យសម្បត្តិដែលមានប្រយោជន៍ជាសាធារណៈ ដែលភាគីឯកជនទទួលរងហានិភ័យ និងទទួលខុសត្រូវមួយចំនួន។ PPP អាចមានភាពទាក់ទាញសម្រាប់រដ្ឋាភិបាល ដោយសារតែពួកគេអាចផ្ទេរការចំណាយជាមុនដល់ដៃគូឯកជន ទាញយកអត្ថប្រយោជន៍ពីជំនាញខាងក្រៅ និងផ្ដល់ជម្រើសហិរញ្ញប្បទានថ្មី។
រចនា-សាងសង់-ធ្វើប្រតិបត្តិការ (DBO) គឺជាប្រភេទនៃគំរូ PPP ដែលក្រុមហ៊ុនម៉ៅការឯកជនបានចូលរួមដើម្បីរចនា សាងសង់ និងធ្វើប្រតិបត្តិការកន្លែងនេះដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋាននៃការទទួលខុសត្រូវតែមួយ។ វិស័យសាធារណៈផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់ទីតាំងថ្មី និងម្ចាស់កម្មសិទ្ធិដែលបង្កើតពីទ្រព្យសម្បត្តិនោះ។ តាមរយៈការទទួលបានការរចនា ការសាងសង់ និងប្រតិបត្តិការជាកិច្ចសន្យាតែមួយ រដ្ឋាភិបាលអាចកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃចំណុចប្រទាក់ និងកែលម្អការលើកទឹកចិត្តសម្រាប់ការច្នៃប្រឌិត ស័ក្ដិសិទ្ធភាពថ្លៃចំណាយ និងការផ្តល់លទ្ធផលការងារ។
គំរូ DBO គឺជាកិច្ចសន្យាផ្អែកលើលទ្ធផលដែលអ្នកម៉ៅការទទួលខុសត្រូវក្នុងការបំពេញលទ្ធផលនៃកិច្ចសន្យានោះ។ ជាធម្មតា កិច្ចសន្យា DBO គឺជាកិច្ចសន្យារយៈពេលមធ្យមទៅរយៈពេលវែងដែលមានរយៈពេលបម្រើសេវាប្រតិបត្តិការពី 15 ទៅ 20 ឆ្នាំ។ ជាធម្មតា កិច្ចសន្យា DBO មានភាពសមស្របសម្រាប់គម្រោងវាលបៃតង និង/ឬគម្រោងស្មុគស្មាញដែលត្រូវការកម្រិតជំនាញបច្ចេកទេសខ្ពស់។
លក្ខខណ្ឌអំណោយផល និងកត្តាពិចារណាសំខាន់ៗ
- គោលការណ៍ច្បាប់ និងបទប្បញ្ញត្តិសម្រាប់ PPP។បរិយាកាសច្បាប់ និងបទប្បញ្ញត្តិដ៏រឹងមាំក្នុងប្រទេសរបស់គម្រោងគឺមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធគម្រោង PPP រួមទាំងគម្រោង DBO ផងដែរ។ គោលការណ៍នេះគួរតែកំណត់សិទ្ធិវិនិយោគរបស់វិស័យឯកជន ធានាបាននូវការផ្គត់ផ្គង់ប្រកបដោយតម្លាភាព ធ្វើគម្រោងដំណើរការមជ្ឈត្តកម្ម និងបង្កើតវិធានការសម្រាប់ការក្ស័យធន/ការខកខានលើការទូទាត់ប្រាក់។ ការកំណត់ច្បាស់លាស់លើសមត្ថភាពអនុវត្តច្បាប់ក្នុងចំណោមស្ថាប័ន គឺមានសារៈសំខាន់ណាស់។ គោល-ការណ៍បទប្បញ្ញត្តិនេះមិនត្រឹមតែបង្កើតឱកាសអាជីវកម្មសម្រាប់វិនិយោគិនឯកជនប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងមានឥទ្ធិពលលើល្បឿនប្រតិបត្តិការ ការសម្រេចចិត្តលើតម្លៃ និងភាពច្បាស់លាស់ផ្នែកច្បាប់នៅក្នុងការរៀបចំកិច្ចសន្យា និងវិធាននៃការអនុវត្តច្បាប់ផងដែរ។
- ជំនាញវិស័យសាធារណៈក្នុងការរចនា និងការអនុវត្ត។ ការអនុវត្ត PPP ប្រកបដោយជោគជ័យពឹងផ្អែកលើគោលការណ៍ស្ថាប័នប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ដែលកំណត់យ៉ាងច្បាស់នូវតួនាទី និងការទទួលខុសត្រូវទូទាំងក្រសួង និងស្ថាប័នសម្របសម្រួល។ សកម្មភាពនេះបង្កើនស័ក្ដិសិទ្ធភាព និងធានានូវការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀង PPP ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពដោយលើកកម្ពស់ភាពជោគជ័យជាទូទៅ និងចីរភាពនៃការបណ្តាក់ទុនរួមគ្នារវាងវិស័យសាធារណៈ និងឯកជន។
- អ្នកផ្តល់សេវាក្នុងវិស័យឯកជនដែលមានសមត្ថភាព។ PPP នឹងទទួលបានជោគជ័យ លុះត្រាតែវិស័យឯកជនមានសមត្ថភាពដើម្បីបន្ថែមតម្លៃដល់ការផ្តល់សេវាសាធារណៈ។ ដូច្នេះ PPP គួរតែត្រូវបានអនុវត្តចំពោះតែគម្រោងដែលវិស័យឯកជនមានសមត្ថភាពបំពេញតាមស្តង់ដារសេវាកម្ម ដែលទាមទារដោយរដ្ឋាភិបាល ឬសាធារណៈជនប៉ុណ្ណោះ។ ជាពិសេស វាមានសារៈសំខាន់នៅក្នុងគំរូ DBO ដែលអ្នកម៉ៅការវិស័យឯកជនម្នាក់ទទួលខុសត្រូវក្នុងការផ្តល់គម្រោងនៅគ្រប់ដំណាក់កាលនៃការរចនា ការសាងសង់ និងប្រតិបត្តិការ។
បញ្ហាប្រឈមដែលអាចកើតមាន
- កង្វះសមត្ថភាពរបស់វិស័យសាធារណៈក្នុងការអនុវត្តគោលការណ៍ PPP។ សមត្ថភាពវិស័យសាធារណៈមិនគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការបង្កើតគោលនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រងបទប្បញ្ញត្តិអាចរារាំងការបង្កើតគោលការណ៍ច្បាប់/បទប្បញ្ញត្តិ PPP ដ៏រឹងមាំ និងបង្អាក់ទឹកចិត្ដឱ្យមានការចូលរួមពីវិស័យឯកជន។ លើសពីនេះ សមត្ថភាពវិស័យសាធារណៈមានកម្រិតក្នុងការរៀបចំផែនការ និងការគ្រប់គ្រងគម្រោង PPP អាចបណ្តាលឱ្យមានកិច្ចសន្យាដែលមានរចនាសម្ព័ន្ធមិនល្អ ការបែងចែកហានិភ័យមិនច្បាស់លាស់ និងការកាត់បន្ថយការទាក់ទាញសម្រាប់វិនិយោគិនឯកជន។ ជាពិសេស គម្រោង DBO តម្រូវឱ្យមានជំនាញលើវិស័យសាធារណៈនៅគ្រប់ដំណាក់-កាលរចនា ការសាងសង់ និងប្រតិបត្តិការ ដើម្បីធានាបាននូវការអនុវត្ត PPP ប្រកបដោយជោគជ័យ និងចីរភាព។
- កង្វះសមត្ថភាពរបស់វិស័យឯកជនចំក្នុងការគ្រប់គ្រងដំណាក់កាលគម្រោង។ សមត្ថភាពមានកម្រិតក្នុងវិស័យឯកជនអាចបង្កើតបញ្ហាប្រឈមសម្រាប់អ្នកម៉ៅការក្នុងការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍ច្បាប់ និងបទប្បញ្ញត្តិ ដែលនាំឱ្យមានការរាំងស្ទះ និងការពន្យារពេលក្នុងការអនុវត្តគម្រោង។ជាពិសេស បញ្ហានេះមានសារៈសំខាន់នៅក្នុងគំរូ DBO ដែលអ្នកម៉ៅការម្នាក់ទទួលខុសត្រូវក្នុងការគ្រប់គ្រងដំណាក់កាលគម្រោងទាំងអស់ ដោយសង្កត់ធ្ងន់លើតម្រូវការសម្រាប់សមត្ថភាពក្នុងវិស័យឯកជនសម្រាប់ការអនុវត្តគម្រោងប្រកបដោយជោគជ័យ។
- ហានិភ័យនៃការឈប់បន្តសេវាកម្មដែលអាចកើតមាន។ ប្រសិនបើអ្នកម៉ៅការជួបបញ្ហាប្រឈមខាងហិរញ្ញវត្ថុអំឡុងពេលកិច្ចសន្យា ការបន្តសេវាកម្មអាចនឹងត្រូវរងការប៉ះពាល់ ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាល/អ្នកផ្តល់សេវាឯកជនផ្សេងទៀតមិនអាចទទួលធ្វើ និងបន្តផ្តល់សេវាកម្មនោះបាន។ ជាពិសេស បញ្ហាប្រឈមនេះមានសារៈសំខាន់សម្រាប់គម្រោង DBO ដែលអ្នកម៉ៅការម្នាក់ត្រួតពិនិត្យគ្រប់ដំណាក់កាលរបស់គម្រោងទាំងអស់ ដោយបង្កើនហានិភ័យនៃការរំខានដល់សេវាកម្ម ប្រសិនបើមានបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុកើតឡើង។
- លក្ខខណ្ឌតម្រូវសម្រាប់ការវិនិយោគមូលធនធំៗពីវិស័យសាធារណៈធៀបនឹងវិធីសាស្រ្តលទ្ធកម្មផ្សេងទៀត។ អ្នកម៉ៅការអាចកំណត់តម្លៃហានិភ័យសំខាន់ៗចំពោះការដេញថ្លៃរបស់ពួកគេ ដោយសារលក្ខណៈគម្រោងរយៈពេលវែង។ ដូច្នេះ កិច្ចសន្យា DBO អាចមានតម្លៃថ្លៃជាងមុន ហើយតម្រូវឱ្យមានការវិនិយោគមូលធនកាន់តែច្រើនពីរដ្ឋាភិបាលធៀបនឹងវិធីសាស្រ្តលទ្ធកម្មផ្សេងទៀត (ឧទាហរណ៍គំរូ PPP ផ្អែកលើសម្បទាន)។
- កិច្ចសន្យារយៈពេលវែងដែលមិនមានភាពបត់បែន។ ជារឿយៗ កិច្ចសន្យា DBO ត្រូវចាត់ទុកថាជាកិច្ចសន្យាតម្លៃថេររវាងរដ្ឋាភិបាល និងដៃគូវិស័យឯកជន ដែលមានន័យថាការផ្លាស់ប្តូរ ឬការកែប្រែណាមួយតម្រូវឱ្យមានការព្រមព្រៀងគ្នាទៅវិញទៅមកពីភាគីទាំងពីរ។ ចំណុចនេះមានន័យថា អ្នកម៉ៅការអាចមិនមានភាពបត់បែនក្នុងការដោះស្រាយព្រឹត្តិការណ៍ដែលមិនបានរំពឹងទុក ដូចជាការផ្លាស់ប្តូរតម្រូវការសាធារណៈ ឬការផ្លាស់ប្តូរបច្ចេកវិទ្យា ប្រសិនបើកិច្ចសន្យា DBO ខ្វះខាតបទប្បញ្ញត្តិស្ដីពីការប្រែប្រួល។
អត្ថប្រយោជន៍ដែលអាចកើតមាន
- ការសន្សំថ្លៃចំណាយដែលមានសក្តានុពលចំពោះគម្រោង។ អ្នកម៉ៅការក្នុងវិស័យឯកជន ដែលមានភារកិច្ចត្រួតពិនិត្យដំណាក់កាលគម្រោងផ្សេងៗនៃការរចនា ការសាងសង់ ការថែទាំ និងប្រតិបត្តិការ ត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឱ្យបង្កើនប្រសិទ្ធភាពនៃការចំណាយវដ្តជីវិតសម្រាប់ស័ក្ដិសិទ្ធភាពនៃការចំណាយរយៈពេលវែង។ ការធ្វើដូច្នេះនឹងនាំឱ្យមានការបង្កើនតម្លៃសម្រាប់វិស័យសាធារណៈ ដោយសារអ្នកផ្តល់សេវាក្នុងវិស័យឯកជនផ្តល់អាទិភាពដល់ការរក្សាស្តង់ដារគុណភាពខ្ពស់ ខណៈកាត់បន្ថយការចំណាយលើវដ្តជីវិត។ ជាពិសេស វាពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងគម្រោង DBO ដែលអ្នកម៉ៅការត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឱ្យបង្កើតគម្រោងដែលផ្ដោតលើលទ្ធផលការងាររយៈពេលវែងរបស់ខ្លួនតាំងពីដំបូង ជាជាងគ្រាន់តែរៀបចំដើម្បីឱ្យស័ក្ដិសម និងដើម្បីជាប់ការសាកល្បងនៅពេលបញ្ចប់ ដោយសារតែអ្នកម៉ៅការនឹងទទួលខុសត្រូវរាល់វិក្កយបត្រប្រតិបត្តិការ ថែទាំ ឬជួសជុលដែលមានតម្លៃថ្លៃ។
- អ្នកម៉ៅការក្នុងវិស័យឯកជនត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឱ្យផ្តល់លទ្ធផលដ៏ល្អប្រសើរ។ អ្នកម៉ៅការក្នុងវិស័យឯកជនត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឱ្យផ្តល់លទ្ធផលដ៏ល្អប្រសើរ នៅពេលដែលពួកគេព្យាយាមបំពេញតាម និងធ្វើឱ្យលើសពីគោលដៅលទ្ធផលការងារនៅគ្រប់ដំណាក់កាលគម្រោងផ្សេងៗ។ ការធ្វើដូច្នេះនឹងនាំឱ្យមានការពង្រឹងគុណភាពសេវាកម្ម ការប្រគល់គម្រោងទាន់ពេលវេលា និងការគ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរយៈពេលវែងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ហើយនៅចុងបញ្ចប់នោះគឺផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ទាំងក្នុងវិស័យសាធារណៈ និងអ្នកប្រើប្រាស់ចុងក្រោយ។ ជាពិសេស គម្រោង DBO បង្ហាញពីអត្ថប្រយោជន៍នៃលទ្ធផលការងាររបស់ PPP ជា អង្គការតែមួយដែលត្រួតពិនិត្យវដ្តជីវិតគម្រោងទាំងមូលបង្កើនភាពស៊ីសង្វាក់គ្នា គណនេយ្យភាព និងការផ្តល់លទ្ធផលល្អប្រសើរប្រកបដោយស័ក្ដិសិទ្ធភាព។
- រដ្ឋាភិបាលមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រងកាន់តែខ្លាំងលើដំណើរវិវឌ្ឍន៍គម្រោង។ នៅក្នុងគម្រោង DBO រដ្ឋាភិបាលមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រងកាន់តែច្រើនលើរបៀបដែលគម្រោងដំណើរការ ចាប់តាំងពីពួកគេរក្សាភាពជាម្ចាស់ទ្រព្យសម្បត្តិ ហើយមានចំណុចការទទួលខុសត្រូវតែមួយ (ដែលកាត់បន្ថយការសម្របសម្រួល និងហានិភ័យនៃចំណុចប្រទាក់រវាងការរចនា-សាងសង់ និងប្រតិបត្តិការ)។ វាធ្វើឱ្យកាន់តែមានភាពងាយស្រួលក្នុងការធានាឱ្យគម្រោងបញ្ចប់ទាន់ពេលវេលា និងក្នុងថវិកាដែលបានព្រមព្រៀងគ្នា។ លើសពីនេះ វាអនុញ្ញាតឱ្យមានភាពបត់បែនកាន់តែច្រើន នៅពេលដែលចាំបាច់ត្រូវមានការផ្លាស់ប្ដូរទៅលើគម្រោង។
- គំរូ DBO អនុញ្ញាតឱ្យកំណត់ជាមុននូវដើមទុន និងថ្លៃចំណាយដែលកើតឡើងវិញ។ ជារឿយៗ គំរូ DBO ផ្តល់ភាពប្រាកដប្រជាអំពីកម្រិតថវិកាខ្ពស់ (ទាំងដើមទុន និងថ្លៃចំណាយដែលកើតឡើងវិញ) នៅដំណាក់កាលដំបូងដែលមានហានិភ័យតិចតួចនៃថ្លៃចំណាយលើសសម្រាប់អង្គភាពលទ្ធកម្ម ដោយសារគំរូ DBO អនុញ្ញាតឱ្យកំណត់ជាមុននូវដើមទុន និងថ្លែចំណាយដែលកើតឡើងវិញ។
ប្រភព/ព័ត៌មានបន្ថែម៖
- សម្ពន្ធនៃភាពជាអ្នកដឹកនាំហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់អាកាសធាតុក្នុងទីក្រុង (n.d.)។ សម្បទានសាងសង់-ធ្វើប្រតិ-បត្តិការ-ផ្ទេរ (BOT) និងគម្រោងរចនា-សាងសង់-ធ្វើប្រតិបត្តិការ (DBO)។ មាននៅលើគេហទំព័រ៖ https://citiesclimatefinance.org/financial-instruments/instruments/concessions_build-operate-transfer_bot_and_design-build-operate_dbo_projects_/
- ធនាគារពិភពលោក (2022)។ សម្បទានសាងសង់-ធ្វើប្រតិបត្តិការ-ផ្ទេរ (BOT) និងគម្រោងរចនា-សាងសង់-ធ្វើប្រតិបត្តិការ (DBO)។ មាននៅលើគេហទំព័រ៖ https://ppp.worldbank.org/public-private-partnership/agreements/concessions-bots-dbos
- ធនាគារ State Bank Of Pakistan (n.d.)។ កិច្ចប្រជុំពេញអង្គលើកទី 4៖ លក្ខខណ្ឌតម្រូវសម្រាប់កម្មវិធី PPP ប្រកបដោយភាពជោគជ័យ។ មាននៅលើគេហទំព័រ៖ https://www.sbp.org.pk/departments/ihfd/days/Day1-05-P4.pdf
- ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ (2018)។ សៀវភៅណែនាំភាពជាដៃគូរវាងវិស័យសាធារណៈនិងឯកជន កំណែ 2។ មាននៅលើគេហទំព័រ៖ https://www.mof.gov.sg/docs/default-source/policies/procurementprocess/ppphandbook2012.pdf
- កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក (2005)។ ភាពជាដៃគូសាធារណៈ និងឯកជនសម្រាប់ការសម្របសម្រួលដល់ការវិនិយោគលើវិស័យទេសចរណ៍ក្នុងតំបន់ APEC។ មាននៅលើគេហទំព័រ៖ https://www.apec.org/docs/default-source/publications/2005/3/public-and-private-partnership-for-facilitating-tourism-investment-in-the-apec-region-march-2005/05_twg_pppinvestm.pdf