ឧបករណ៍ហិរញ្ញប្បទាន និងចំនួនទឹកប្រាក់
រដ្ឋាភិបាលជប៉ុន តាមរយៈទីភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិនៃប្រទេសជប៉ុន (JICA) បានគាំទ្រគម្រោង UN-Habitat ជាមួយអាជ្ញាធរទីក្រុងយ៉ាំងហ្គោន ដើម្បីកែលម្អសេវាអនាម័យ និងការគ្រប់គ្រងកាកសំណល់នៅទីក្រុងយ៉ាំងហ្គោន តាមរយៈហិរញ្ញប្បទានឥតសំណងផ្នែកជំនួយបច្ចេកទេសចំនួន 7.27 លានដុល្លារអាមេរិក។ គម្រោងនេះបានគ្រោងនឹងផ្តល់អត្ថ-ប្រយោជន៍ដល់ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ 25,000 គ្រួសារ និងសាលារៀនចំនួនច្រើនជាង 250។
ជីវប្រវត្តិ
តំបន់យ៉ាំងហ្គោនបានទទួលរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដោយសារការរាតត្បាតជំងឺ COVID-19 ហើយក្នុងចំណោមតំបន់ដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងបំផុតដោយកត្ដាសុខភាព និងសេដ្ឋកិច្ចសង្គមពីការរាតត្បាតជំងឺជាសកលនោះគឺប្រជាជនក្រីក្រនៅទីក្រុងយ៉ាំងហ្គោន ជាពិសេសប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ 400,000 នាក់នៃការតាំងទីលំនៅក្រៅផ្លូវការចំនួន 423 របស់ទីក្រុងយ៉ាំងហ្គោន។
ខណៈពេលដែលការផ្តល់ទឹកស្អាត អនាម័យបរិស្ថាន និងការគ្រប់គ្រងកាកសំណល់ និងលក្ខខណ្ឌអនាម័យផ្ទាល់ខ្លួនមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការការពារសុខភាពមនុស្សក្នុងអំឡុងពេលមានការផ្ទុះឡើងនៃជំងឺឆ្លង រួមទាំងការផ្ទុះជំងឺ COVID-19 លក្ខខណ្ឌទាំងនេះគឺពិបាកនឹងអនុវត្តទៅលើការតាំងទីលំនៅក្រៅផ្លូវការ។ ភាពចង្អៀតណែន ការរចនាផ្ទះសម្បែង និងការខ្វះខាតលទ្ធភាពទទួលបានទឹក អនាម័យបរិស្ថាន និងការគ្រប់គ្រងកាកសំណល់ ធ្វើឱ្យទម្រង់នៃការរក្សាគម្លាតរាងកាយ/សង្គម និងការធ្វើអន្តរាគមន៍សាមញ្ញ ដូចជាការលាងដៃជាប្រចាំ មានការលំបាកខ្លាំង។ គ្រួសារភាគច្រើនក៏ពឹងផ្អែកលើការងារប្រចាំថ្ងៃ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងការចំណាយលើការរស់នៅរបស់ពួកគេ ហើយមិនមាន ប្រាក់សន្សំ ឬមូលនិធិហិរញ្ញវត្ថុបម្រុងដើម្បីពឹងផ្អែកលើការបង់ថ្លៃសេវាមូលដ្ឋានឡើយ។
វិធីសាស្រ្ត
UN-Habitat ដែលគាំទ្រដោយមូលនិធិ JICA បានធ្វើការជាមួយដៃគូនៅក្នុងប្រទេសភូមាដើម្បីធានានូវលទ្ធភាពទទួលបានសេវាអនាម័យបរិស្ថាន និងការគ្រប់គ្រងកាកសំណល់ប្រកបដោយចីរភាពនៅក្នុងការតាំងទីលំនៅក្រៅផ្លូវការនៅទីក្រុងយ៉ាំងហ្គោន រួមទាំងសាលារៀន និងគ្រួសារ។
ដៃគូរួមមានស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលដូចជា រដ្ឋាភិបាលតំបន់យ៉ាំងហ្គោន (YRG) គណៈកម្មាធិការអភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុងយ៉ាំងហ្គោន (YCDC) មន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុង និងលំនៅឋាន (DUHD) ក៏ដូចជាអ្នកស្ម័គ្រចិត្តសហគមន៍មូលដ្ឋាន និងអង្គការមិនរកប្រាក់ចំណេញ។
គម្រោងនេះមានសមាសភាគសំខាន់ៗចំនួនបី។ សមាសភាគ A ផ្តោតលើការសាងសង់ប្រព័ន្ធផ្គត់ផ្គង់ទឹកសម្រាប់ការផ្តល់ទឹកស្អាត សុវត្ថិភាព និងអាចទុកចិត្តបានដល់សហគមន៍នៅក្នុងការតាំងទីលំនៅក្រៅផ្លូវការ។ សមាសភាគនេះក៏មានគោលបំណងពង្រឹងសមត្ថភាពសហគមន៍ក្នុងការដំណើរការ និងថែទាំប្រព័ន្ធផ្គត់ផ្គង់ទឹករបស់ពួកគេ និងបង់ថ្លៃសេវាទឹកផងដែរ។ សមាសភាគ B ស្វែងរកការគាំទ្រដល់គ្រួសារក្នុងការអនុវត្តការប្រមូលកាកសំណល់តាមគ្រួសារឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ការដាក់ដាច់ដោយឡែក និងការចោលកាកសំណល់ដោយសុវត្ថិភាពក្នុងធុងប្រមូលសំរាម និងផ្តល់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធប្រមូល និងដឹកជញ្ជូនកាកសំណល់សហគមន៍ (ឧទាហរណ៍ រថយន្តដឹកសំរាម កង់បី) និងប្រព័ន្ធ។ សមាសភាគ C ព្យាយាមកសាងសមត្ថ-ភាពរបស់សហគមន៍ និងលើកកម្ពស់ចំណេះដឹងអនាម័យផ្ទាល់ខ្លួន និងអនាម័យបរិស្ថាន និងការអនុវត្តល្អៗ។
លទ្ធផល
គម្រោងនេះត្រូវបានគ្រោងឡើងដំបូងថានឹងផ្តើមនៅខែមីនា ឆ្នាំ 2021 ហើយត្រូវបញ្ចប់នៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2022។ ដោយសារជំងឺរាតត្បាត COVID-19 ដែលធ្វើឱ្យគម្រោងនេះត្រូវបានពន្យារពេល និងពន្យារបន្ថែមពីរដងដោយមិនមានការចំណាយរហូតដល់ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2024។ UN-Habitat បានអនុវត្តសមាសភាគ ពាក់ព័ន្ធទាំងបីនៅក្នុងទីតាំងចំនួន 45 កន្លែង សាលារៀនចំនួន 257 និងគ្លីនិកសុខភាពសហគមន៍ចំនួន 42 ទីតាំងនៅទូទាំងទីប្រជុំជនចំនួនប្រាំបីក្នុងទីក្រុងយ៉ាំងហ្គោន។ ផ្អែកលើការប៉ាន់ស្មានរបស់ UN-Habitat គម្រោងនេះបានផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដោយផ្ទាល់ទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ 25,000 គ្រួសារ ដែលតំណាងឱ្យបុគ្គលប្រមាណ 102,500 នាក់ និងសិស្ស 170,777 នាក់។
ការស្ទង់មតិដែលធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីអនុវត្តគម្រោងបង្ហាញពីការកើនឡើងនៃចំណេះដឹង និងការយល់ដឹងអំពីការអនុវត្តការគ្រប់គ្រងអនាម័យបរិស្ថាន និងអនាម័យ និងទឹកស្អាត (wash) ដោយសារអន្តរាគមន៍ក្នុងសមាសភាគ B។ ឧទាហរណ៍ តិចជាង 17% នៃអ្នកទទួលបទសម្ភាសដែលមានទាំងអ្នកទទួលផលពីគម្រោង និងអ្នកមិនទទួលផល បាននិយាយថា ពួកគេបានបែងចែកកាកសំណល់នៅក្នុងផ្ទះសម្បែងមុនពេលអន្តរាគមន៍គម្រោងទៅទៀត។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ 96% នៃអ្នកទទួលផលបានអះអាងថាបានអនុវត្តការបែងចែកកាកសំណល់បន្ទាប់ពីអន្តរាគមន៍នេះ។ លើសពីនេះទៅទៀត ទោះបីជាមានត្រឹមតែ 79% នៃអ្នកទទួលផលដែលមានចំណេះដឹងតិចតួចអំពីការធ្វើជីកំប៉ុសមុនគម្រោងក៏ដោយ នៅចុងបញ្ចប់នៃគម្រោងនេះ 95% បានទទួលចំណេះដឹងគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីពន្យល់ ឬពណ៌នាអំពីដំណើរការធ្វើជីកំប៉ុស ហើយជាងពាក់កណ្តាលបានចាប់ផ្តើមកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងធ្វើជីកំប៉ុសជាលក្ខណៈបុគ្គល ឬសហគមន៍។
ចំណុចស្វែងយល់
ត្រូវប្រាកដថាការផ្តោតរបស់គម្រោងគឺស្របតាមគុណតម្លៃរបស់ដៃគូអនុវត្តន៍ និងទីភ្នាក់ងារផ្តល់មូលនិធិ ក៏ដូចជាដៃគូក្នុងស្រុកផងដែរ។
គម្រោងនេះ គឺស្របតាមអាណត្តិរបស់ UN-Habitat ក្នុងការគាំទ្រសហគមន៍ងាយរងគ្រោះនៅទីក្រុងយ៉ាំងហ្គោន និងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួមគ្នារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺ COVID-19។ គម្រោងនេះត្រូវបានរចនាឡើងដោយផ្អែកលើក្របខ័ណ្ឌឆ្លើយតបសេដ្ឋកិច្ចសង្គមរបស់អង្គការសហ-ប្រជាជាតិចំពោះជំងឺ COVID-19 នៅប្រទេសភូមា (SERF) និងផែនការត្រៀមខ្លួននិងការឆ្លើយតបរបស់ប្រទេស (CPRP)។ នៅក្នុងការអនុវត្ត គម្រោងនេះមានការចូលរួមពីភាគីពាក់ព័ន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងតំបន់ រួមទាំងរដ្ឋា-ភិបាលតំបន់យ៉ាំងហ្គោន (YRG) គណៈកម្មាធិការអភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុងយ៉ាំងហ្គោន (YCDC) និងមន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុង និងលំនៅឋាន (DUHD)។
ដំណើរការត្រួតពិនិត្យ និងវាយតម្លៃច្បាស់លាស់។
គម្រោងនេះត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយមានក្របខ័ណ្ឌវាយតម្លៃ និងផែនការសម្រាប់ការវាយតម្លៃស្ថានីយដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅចុងបញ្ចប់នៃគម្រោង ដើម្បីពិនិត្យមើលប្រសិទ្ធ-ភាព ប្រសិទ្ធផល តម្លាភាព និងការអនុវត្តទាក់ទងនឹងការសម្រេចបាននូវគោលដៅដែលបានគ្រោងទុក។ ជាក់ស្តែងចំពោះសមាសភាគ B ការស្ទង់មតិតាមដានត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងខែមីនា ឆ្នាំ 2023 ដើម្បីស្វែងយល់ពីផលប៉ះពាល់គម្រោង និងចីរភាពរបស់អន្តរាគមន៍។ ករណីនេះបានគ្របដណ្តប់លើអ្នកទទួលផលចំនួន 345 នាក់នៅក្នុងទីតាំងចំនួន 23 កន្លែង និងអ្នកមិនទទួលផលចំនួន 230 នាក់មកពីតំបន់នៅក្បែររបស់ទីតាំងដែលមានការអនុវត្តគំនិតផ្តួចផ្តើមក្នុងការគ្រប់គ្រងសំណល់រឹង។ ដំណើរការវាយតម្លៃដ៏ដិតដល់គឺមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការស្វែងយល់ពីការសិក្សាសម្រាប់គម្រោងនាពេលអនាគតក៏ដូចជាការប្រមូលមតិកែលម្អពីអ្នកទទួលផលលើគម្លាត និងអន្តរា-គមន៍បន្ថែមទៀតដែលត្រូវការ។
រចនាឡើងសម្រាប់ចីរភាពរយៈពេលវែង។
គម្រោងនេះរួមបញ្ចូលសមាសភាគកសាងចំណេះដឹងច្បាស់លាស់ និងផ្តោតលើការពង្រឹងសមត្ថភាព និងឆន្ទៈរបស់សហគមន៍មូលដ្ឋានក្នុងការប្រកាន់យកការអនុវត្តអនាម័យបរិស្ថាន និងការគ្រប់គ្រងកាកសំណល់ល្អ។ សកម្មភាពនេះនឹងជួយឱ្យប្រាកដថាលទ្ធផលត្រូវបានរក្សាជាប់ក្នុងរយៈពេលវែង សូម្បីតែបន្ទាប់ពីមូលនិធិត្រូវបានបញ្ចប់ក៏ដោយ។ ឧទាហរណ៍ ការស្ទង់មតិតាមដានដែលបានធ្វើឡើង បានបង្ហាញថា ខណៈដែល 96% នៃអ្នកទទួលផល បានបង្ហាញថា ពួកគេមានឆន្ទៈក្នុងការបង់ប្រាក់សម្រាប់ការប្រមូលសំរាមក្នុងផ្ទះ ហើយមានតែ 70% នៃអ្នកមិនទទួលផលបាននិយាយដូចគ្នានោះ និង 95% នៃអ្នកទទួលផលមានឆន្ទៈក្នុងការបន្តបែងចែកសំរាមរបស់ពួកគេបន្ទាប់ពីបញ្ចប់គម្រោងនេះ ទោះបីជាមានតែ 16% ប៉ុណ្ណោះដែលធ្វើដូច្នេះមុនពេលគម្រោងចាប់ផ្តើម។ ចំណុចនេះបានបង្ហាញថា គម្រោងនេះត្រូវបានរៀបចំយ៉ាងល្អដើម្បីបង្ហាញ និងពន្យល់អំពីផលប្រយោជន៍នៃការគ្រប់គ្រងសំរាមល្អ។
ប្រភព/ព័ត៌មានបន្ថែម
- UN-Habitat (2023)។ របាយការណ៍តាមដាន៖ សកម្មភាពគ្រប់គ្រងសំណល់រឹងនៅក្នុងទីប្រជុំជនចំនួនប្រាំបីក្នុងទីក្រុងយ៉ាំងហ្គោន។ មាននៅលើគេហទំព័រ៖ https://unhabitatmyanmar.org/wp-content/uploads/2023/09/SWM-Monitoring-Report-Japan-SB-Project_v.24.pdf
- UN-Habitat។ ការពង្រឹងភាពធន់នឹងជំងឺ COVID-19 តាមរយៈការគាំទ្រការគ្រប់គ្រងអនាម័យ និងទឹកស្អាត (WASH) និងកាកសំណល់នៅក្នុងការតាំងទីលំនៅក្រៅផ្លូវការក្នុងទីក្រុង។ មាននៅលើគេហទំព័រ៖ https://unhabitatmyanmar.org/?page_id=5021
